۱۳۸۷ دی ۱۵, یکشنبه

"مه‌رگ" له‌فه‌لسه‌فه‌ی «ئیگزیستانس»دا

"مه‌رگ ته‌نیا ڕاستگۆی ئه‌م جیهانه" وه‌رگێڕان به‌ ده‌ستکاریه‌وه‌: ئه‌مین عه‌زیزی
" به‌شی یه‌که‌م "
مردن چییه؟ که‌س تــێ نه‌گه‌یی تا وێستا
ته‌ورات و زه‌بوور ، تا ده‌گه‌ییه ئاوێستا
زۆر کــه‌س له ژیــان دواوه زانــــایـانـه
بۆ باسی مه‌رگ گێل و نه‌زان ڕاوێستــا
"خه‌یام"
« ته‌نیا مه‌رگه ، که درۆ ناکات هه‌موو وه‌هم و خه‌یاڵه‌کان به هوۆی "مه‌رگه‌وه"، فه‌وت و فه‌نا ده‌بن، ئێمه ڕۆڵه‌ی مه‌رگین و مه‌رگ ئێمه له ده‌ست سه‌رابه‌کانی ژیان رزگار ده‌کات.» قه‌یران و دڵه‌ڕاوکێ؛ دوو هاوتا و هاوڕێی سه‌رده‌می مودێڕنیته و جیهانی نوێ. سه‌رده‌مێ که گوێ ناداته بایه‌خه‌کانی پێشوو. سێبه‌ری ره‌شی سه‌رمایه‌داری و پیشه‌سازی، مرۆڤی تووشی ده‌ردی بێ ده‌رمانی دڵه‌ڕاوکێ و قه‌یران کردووه. ئه‌م دوو دیوه‌زمه، که به نه‌خوشی سه‌رده‌م پێناسه ده‌کرێن؛ له لایه‌ن که‌سانێکه‌وه ، به ئاکامی پشت هه‌ڵ کردنی مرۆڤ له دین و رابردوو زانراوه.

۱۳۸۷ آذر ۱۹, سه‌شنبه

"فیرقه‌کان له‌ نێو ئێمه‌دا"

cults in our midst
Margaret Thaler Singer
فیرقه‌کان،‌ له‌ به‌ر چی پڕ مه‌ترسین‌؟
وه‌ر گێڕان له‌ فارسییه‌وه‌: ئه‌مین عه‌زیزی

پرسی فیرقه‌کان، پرسێکی سه‌رنج‌راکێش، له‌ هه‌موو وڵاتانی جیهاندا‌یه‌. هه‌ر بۆیێ، لێکۆڵینه‌وه‌ له‌م باره‌وه‌ به‌ شێوازی جۆراوجۆر، به‌ تایبه‌ت توێژینه‌وه‌ی زانستی و زانستگه‌یی، به‌رده‌وامه‌. کتێبی cults in our midst "،فیرقه‌کان له‌ نێو ئیمه‌دا"، نووسینی "مارگارت تالر سینگر" Margaret Thaler Singer، یه‌کێ له‌و توێژینه‌وه‌‌ گرینگانه‌یه‌. "سینگر" سایکۆلۆژیستێکی کلێنیکی‌ و مامۆستای خانه‌نشینی زانستگه‌ی کالیفۆرنیایه‌. ئه‌و تا ئێستا له‌ گه‌ڵ زۆرتر له‌ سێ هه‌زار که‌س له‌ ئه‌ندامانی پێشوو و ئێستایی فیرقه‌ جۆراوجۆره‌کان، هه‌روه‌ها دۆست و که‌س و کاره‌کانیان، وت و وێژی کردووه‌ و رێنوێنی داونه‌تێ. ئه‌وه‌ی له‌ به‌ر ده‌ستان دایه‌، کورته‌یه‌ک له‌ گه‌رینگترین به‌شه‌کانی ئه‌و توێژینه‌وه‌ زانستیه‌یه‌.

۱۳۸۷ آذر ۱۶, شنبه

«مافه‌کانی منداڵ له کونوانسیونی جیهانیدا و یاساکانی ئێران»

زۆرتر له ده ساڵه ئێران پابه‌ندی کونوانسیونی جیهانی مافه‌کانی منداڵه. به‌ڵام تا ئێستا و له نێوان بڕێک له بڕگه‌کانی ئه‌و کونوانسیونه و یاساکانی ئێراندا، ناته‌بایی گه‌لێک ده‌بینرێت. به‌ڕێز قودره‌تۆڵا واحدی، پارێزه‌ر و مامۆستای زانستگه، سه‌باره‌ت به‌و ناته‌باییانه و پێویستی یه‌ک خستنه‌وه و هاوسه‌نگی نێوان مافی منداڵ و بڕیاره نێو‌نه‌ته‌وه‌یه‌کان، وڵامی چه‌ند پرسیارێکی داوه‌ته‌وه، و به‌شداری ئه‌و وت و وێژه‌ی خواره‌وه بووه.

۱۳۸۷ آذر ۱۲, سه‌شنبه

په‌یامێکی گه‌وره‌م پێیه

"په‌یامێکی گه‌وره‌م پێیه‌و ئه‌بێت به‌هه‌موو جیهانی رابگه‌یه‌نم"
وه‌رگێر: ئه‌مین عه‌زیزی
شارام نازری له‌ساڵی 86دا بوو به‌شوالیه‌و گه‌لێک خه‌ڵاتی تریش کرا.شارام نازری ئه‌و که‌سه‌یه‌که‌پێویستی به‌ناساندن هه‌یه‌و نییه‌؛ ئه‌و که‌سه‌یه‌که‌له‌شێوازی نه‌ریتی دا ئاواز ده‌خوێنێ و ناخوێنێت؛ هه‌م داهێنه‌ر نییه‌و هه‌م هه‌یه‌؛ هه‌م رووخۆشه‌و هه‌م تووڕه‌؛ به‌گشتی؛ کۆیه‌که‌له‌ئه‌بێ و نه‌بێ، و بوون و نه‌بوون، و ئه‌رێنی و نه‌رێنیه‌کان. دیاره‌ هه‌ر کام له‌م دژبه‌رانه‌،‌له‌شوێنی خۆیدا جوان و رازاوه‌ و به‌که‌ڵکه‌‌.

۱۳۸۷ آذر ۶, چهارشنبه

«هیچ که‌سێک به ژنی نایێته دنیاوه؛ به‌ڵکوو ده‌کرێت به ژن.»

فمینیسم چییه؟ فمینیست کییه؟ ده‌قی وتار: فه‌رزانه به‌زر پوور وه‌رگێڕان و کورت کردنه‌وه‌ : ئه‌مین عه‌زیزی
ده‌وترێ؛ دوو له سێی هه‌موو ئیش و کاری ئه‌م جیهانه له ئه‌ستۆی ژنان دایه؛ له کاتێکدا ته‌نیا یه‌ک له ده‌ی داهاتیان وه‌ده‌ست ده‌که‌وێت. که‌وایه ژن له پیاو زۆرتر کار ده‌کات و داهاتی که‌متره. ژنان له وڵاتانی پێشکه‌وتوو، دوو تا پێنج کاتژمێر و له ئامریکای لاتین و کاراییب پێنج تا شش کات ژمێر و له ئافریقا و ئاسیا دوازده تا سێزده کات ژمێر، له حه‌وتوودا، له پیاوان زۆرتر کار ده‌که ن. ئه‌گه ر ئیش و کاری ناو ماڵ و منداڵ به‌خێو کردنیش ، له به‌ر چاو بگیرێت، ژنان له حه‌وتوودا شه‌ست تا حه‌فتا کاتژمێر، کار ده‌که ن. ئه‌مڕۆ له هه‌موو جیهاندا ، گه‌لێک بزووتنه‌وه و کۆڕ و کۆمه‌ڵی تایبه ت به ژنان بۆ گۆڕانی باروودۆخی ناله‌باری ژنان هه‌وڵ ده‌ده‌ن . ئه‌م بزاڤانه به ناوی فمینیسمه‌وه ناودێر کراوه و جیاوازه له جووڵانه وه‌کانی تر.

۱۳۸۷ آبان ۲۷, دوشنبه

زمانی زیگماک بناسین و بی پارێزین!

زمانی زیگماک بناسین و بیپارێزین! ئاوڕێکی کورت بۆ سه‌ر و ڵاتی کوردان و زمانی کوردی.
"به‌شی یه‌که‌م"
ئاماده‌کردنی: ئه‌مین عه‌زیزی
کوردستان وڵاتێکی به‌رینه و دابه‌شکراوی کشوه‌رگه‌لی ئێران ، ئێراق ، تورکیه ، سوریه و روسیه‌یه. گوایه وشه‌ی کوردستان له ئێراندا بۆ یه‌که‌م جار له سه‌رده‌می «سه‌لجوقیه‌کان»، له کاتی ده‌سه‌ڵاتی «سوڵتان سه‌نجه‌ر» له‌ساڵانی 511 تا 522ی کۆچی مانگی, چوه‌ته سه‌ر زاران و له نوسینگه فه‌رمیه‌کاندا ناوی لێ براوه. له‌و سه رد‌ه‌مه‌دا 16 ناوه‌ند ی: "ئالانی، ئه‌لیه‌شته‌ر، به‌هار، خه‌فتیان، ده‌ربه‌ندی تاج خاتون، ده‌ربه‌ندی زه‌نگی، ده‌زبیل، دینه‌وه‌ر، سوڵتان ئاواو چه‌مچه‌ماڵ، شاره‌زور، قرمیسین، کرند، خۆشان، که‌نگاوه‌ر، ماهیده‌شت، هه‌رسین، وه‌ستام." نیشتمانی کورده‌کان بووه. یونانیه‌کانیش؛ به کوردستانیان وتوه «کوردوئن kurduin » و به کورده‌کانیش وتویانه، کوردخۆی.

۱۳۸۷ آبان ۱۰, جمعه

مێژووی هیچ که‌س!

ئاماده‌ کردن: ئه‌مین عه‌زیزی
مێژوو وامان بۆ ئه‌گێڕێته‌وه؛ له سه‌رده‌می یوونانی کۆندا، ژنان هه‌ر وه‌کوو منداڵان هه‌موو مافێکی کۆمه‌ڵایه‌تی و سیاسی و ئابووریان لێ زه‌وت کرابوو. ئه‌و بێ‌به‌شییه له چوارچێوه‌ی بڕێک یاسای توند و تیژی دژ به ژنان و کچانی لاو ،جێ به‌جێ ده‌کرا. به جۆرێک که کیژه لاوه‌کان، مافی ئه‌وه‌یان نه‌بوو به ته‌نیا له ماڵ وه‌ده‌ر که‌ون وه‌ یا جل و به‌رگ بۆ خۆیان بسێنن. به‌و شێوه ژن وه‌ک ئینسانی پله دوو چاوی لێ ده‌کرا و ئه‌رکه‌کانیشی بریتی بوون له زاو زێ و ماڵ داری و خزمه‌ت گوزاری و پێ راگه‌یشتن به شووه‌که‌ی .